Soleira (2)

Novamente pasan polas nosas mans as opinións de Fole, con outros fragmentos de "Soleira" (Contos da néboa). Desta volta tratando da nosa fala... e dos galegos. Algunhas críticas, case 40 anos despois, aínda están de actualidade.

A NARRATIVA CURTA

Penso eu que as dúas formas verdadeiramente populares da nosa literatura son a cántiga e mailo conto. Son o gran elemento estético conservador do idioma. Hai moitos que somentes falan de cando en cando o galego, inque traten con labregos decote e fosen nados nos nosos eidos. Si non esqueceron o galego, na cidade ou na vila, é outramente porque lles gostan os contiños galegos e tamén cantar galegadas. E nada máis. Cecais se acorden dalgún poema de Curros ou algún conto de Castelao.
(...)
Polo que a min vén, o conto de tipo pantástico nin me vai nin me vén. Penso que a narración de gran valer está-máis ou menos-comprometida coa realidade. (...) A xenial invención está condicionada pola realidade. O gosto polo pantástico é máis ben un gosto de pobos arredados do seu deber, de homes que renuncian a todo inconformismo. Que non teñen máis problema que o da súa persoal comenencia. Alporízanse todos, como as pitas cando ven un cadelo, cando lles falan de dereitos, deberes ou reformas a fondo.

(...)

O ESCRITOR
(...)
A fazaña meirande dos escritores galegos sería cambea-lo noso clima moral. O clima moral, que deixa tanto que desexar nalgures, e tamén na nosa Galicia.


A SOLIDARIDADE GALEGA

(...) Antre os galegos debe haber moita máis comunicación da que hoxe hai antre Ribadeo e Tui, antre a Coruña e Verín. O galego non debe vivir isolado do galego. Tampouco a nosa prensa é tan galega como debería sere.

A concencia do que é e pode sere Galicia inda hoxe non é popular. Pra moitos galegos, a súa terra é un verde recanto na España ollada dende Madrid.


O HOME GALEGO

Do home galego díxose que era il sentimental, sofrido, cun humor seu moi gracioso.

Por sere Galicia un pobo de emigrantes, de probes que van buscar traballo a outras terras, o galego foi minusvalorado e tamén dispreciado.

Mais o galego cabal, como il debe ser, éo á forza de aldraxes. Non lle intresa, maiormente, que o gaben nin que o rebaixen. O que non lle gosta é que o confundan co andaluz, o castelán ou o levantino. Non quere sere máis que galego. Diante de Deus e diante dos homes. Con elo abonda. Pra que se seipa...

Eu pre min, a grande e laudábel condición do galego é a súa ben ademostrada tolerancia. Si vive, tamén deixa vivir.


ARENGA POLA NOSA MÚSICA
(...)
Cando Galicia deixe de cantar en galego, Galicia será nada máis que a suma de catro provincias de España.