Neste blogue atoparás información sobre a tertulia en lingua galega que, baixo este nome, se celebrou na Coruña nos anos 2009-2010. A filosofía das conversas podería resumirse como a dunha masa crítica: 'fala galego todos os días, celébrao cada sábado!'. Os seus participantes traballan agora noutros proxectos persoais. Se queres saber máis desta experiencia ou organizar algo semellante na túa vila, non dubides en contactar connosco. conversasgalegas@gmail.com
GalegoLab é unha organización sen fin de lucro, fundada en 2010, que ten como obxectivo o impulso de accións concretas de promoción da lingua galega, cun enfoque de abaixo-arriba, con especial incidencia nas culturas emerxentes e na naturalidade da vida cotiá. A súa ferramenta principal é a web GalegoLab, unha rede social de crowdsourcing, para concitar apoios ás accións propias e as que propoñan os usuarios e outros colectivos.
O crowdsourcing é a combinación de traballo e recursos dunha gran cantidade de persoas a través dunha web e cun fin determinado.
O obxectivo da web de GalegoLab é promover novas ideas de actuación a prol da lingua galega, coordinar recursos para esas actuacións, e executar e diseminar os resultados das mesmas.
Con data de 12 de Xuño do 2010, o Portal Galego da Língua publicou un artigo moi esclarecedor sobre algunhas consecuencias mentais da ruptura coa tradición ortográfica galaico-portuguesa e como os galegos vimos escribindo a nosa lingua dende que se representa graficamente (por José Ramom Pichel Campos).
Jordi Janeiro
A maioria dos galegos, quase o 99% lê a dia de hoje o título deste artigo assim jordi lê-no "lhordi" e janeiro lê-no "janeiro" com j castelhana. E isto é uma grande carência do nosso sistema educativo. No entanto qualquer galego quando lê "Mourinho" lê "Mouriño". O poder da televisão e do futebol é superior ao do sistema educativo nalguns casos.
Mas falemos de dicionários electrónicos, dicionários que terão muito mais uso no futuro. Pois bem, Galiza é um lugar com grande produção em dicionários electrónicos. Temos desde o galego-português medieval até contemporâneo. Muitos séculos compendiados da nossa história em formato digital.
Existem na actualidade diferentes dicionários electrónicos como o dicionário de dicionários ideado por Antón Santamarina antigo director do ILG, uma jóia da tecnologia que guarda muitíssimo léxico galego de mais de vinte dicionários realizados desde o século XVIII. Também o dicionário de dicionários medieval do Ernesto González Seoane e Ana Boullón, que recolhe muitas palavras com as suas definições em todas as grafias medievais maioritariamente etimológicas. A Universidade de Standford pediu há anos exemplares do dicionário de dicionários contemporâneo e medieval e fijo várias resenhas em revistas especializadas sobre estas obras.
Também há menos de um mês aparecia em Moanha (Ponte Vedra) um documento no arquivo histórico de São Martinho um testamento escrito do 9 de Novembro de 1466. Neste pergaminho na notícia aparecida no Faro de Vigo diz o seguinte: "En el pergamino se aprecia como en 1466 los textos escritos en el idioma propio de Galicia ya utilizaban la letra "j" para sustituir a la "x" en muchas palabras, aunque simbolizando el mismo fonema, como ocurre en el portugués actual".
Pois bem, na maioria dos dicionários galegos feitos antes da guerra que são a maioria dos dicionários, e incluo também o da RAG (1913-1926) todas as palavras escreviam-se com ortografia etimológico, isto é, a mais próxima ao latim, isto é a que usa o português em Portugal e no Brasil. Escrevia-se "gente" e "jeito", só que se pronunciava como pronunciamos "shente" e "sheito". Escrevia-se "chouriço" e pronunciamos "chourizo" ou "chouriso".
Ao galegos não nos contam toda a verdade sobre o nosso idioma, toda a nossa potencialidade, pésie a ser uma potência em lexicografia computacional e a ter grandes eruditos. Continuaremos a ler jordi janeiro como sempre, à espera de que alguma TV nos pronuncie janeiro como é devido.
(*) Artigo publicado na coluna Medo aos aviões, do jornal Galicia Hoxe.
Boas noticias! Hoxe ás 15:30 a TVG emitirá un novo capítulo do noso programa de cabeceira, o microespazo da lingua galega Ben falado!, un programa que nos anos 2008 e 2009 achegou ás nosas casas un traballo divulgativo imprescindible. Xesús Ferro e os sus colaboradores elaboraron pequenas leccións sobre a historia da nosa fala, os usos das palabras, as variedades xeográficas, a pronuncia, o refraneiro galego, a ortografía... Dende xullo do 2009 non tivemos noticias do Ben falado!, o cal creou moitas preguntas. Moita xente pediu a súa volta e mesmo se chegou a crear un grupo no Facebook, Queremos "Ben Falado". Hoxe as dúbidas teñen resposta coa emisión do capítulo 250.
Reproducimos algúns fragmentos da entrevista que o diario A Nosa Terra fixo ao director do programa Xesús Ferro Ruibal, no que avanza algúns ingredientes desta nova etapa:
"Como novidade imos introducir nun principio dúas seccións mensuais. Unha delas situará a lingua galega no contexto das linguas románicas para ver como evolucionaron as verbas do latín ao galego e coñecer como foi esa conversión noutras linguas romances. A outra sección nova, baixo o título Ecoloxía Lingüística Internacional, presentarase como un noticiario no que se darán a coñecer os acontecementos e procesos semellantes de normalización lingüística que se están facendo en todo o mundo para situar o esforzo de normalización lingüística do galego no contexto mundial."
"A través de entrevistas e reportaxes nas que amosamos o esforzo normalizador dun centro escolar ou unha empresa, nas que falamos con persoas que en universidades estranxeiras aprenden o galego e o falan con naturalidade, ou recollemos expresións da nosa fala, queremos que a xente se sinta mellor coa súa lingua. Porque como dicía Uxío Novoneyra, "a lingua é o único sitio onde os mortos seguen vivos". O galego é un patrimonio e nós queremos darlles visibilidade ás emocións relacionadas coa lingua da xente."
"Os temas que tratamos teñen vixencia sempre porque, precisamente é a lingua a que tira por nós. De feito dende a Secretaría Xeral de Política Lingüística enviáronse aos centros de ensino de toda Galiza e a universidades do estranxeiro unha selección de 80 capítulos de Ben Falado que me consta que se usan como material didáctico nas aulas para explicar moitos temas lingüísticos. Isto tamén quere dicir que o galego é un dos elementos máis vivos da nosa cultura."
"Descoñezo se co programa a xente vai falar mellor ou vai ter maior interese polo galego. O que descubrín nas gravacións é que a xente das aldeas fálao moi ben e, aínda que non sexa consciente, ten unha maneira literaria de falar porque usa figuras estilísticas e ten unha vontade de estilo. Grazas á xente do rural o galego conserva unha gran riqueza léxica e fraseolóxica. Por iso lles teño moito respecto."
"a Televisión de Galicia é unha das mellores cousas que lle aconteceu á lingua galega nos últimos 1.000 anos pola súa capacidade de difusión e por ter o noso idioma como un feito diferencial. Conseguir que cousiñas tan pequenas como o Ben Falado se sigan diariamente nos cinco continentes ou se garden para usar cos alumnos de galego de todo o mundo é posíbel pola existencia da TVG."
Xesús Ferro Ruibal nun capítulo de Ben falado!
Como adoita dicir Xesús Ferro ao se despedir, fechando e abrindo rápido a man como fan os galegos, aí vos vai un grande...
Non tedes planos para esta tarde? Ofrecémosvos unha proposta que vos ha gustar! Hoxe, como cada sábado, estades convidados a vir ao Matthews ás 18:30. Teremos novamente ao noso dispor o fantástico fondo bibliográfico e de revistas para lle botardes un ollo e levardes algún exemplar para a casa, xa están catalogados.
Dende hoxe, poñemos en marcha o servizo depréstamo das Conversas, que conta con máis de 40 publicacións dos últimos 30 anos entre libros galegos (narrativa, ensaio, poesía e teatro), revistas, folletos de exposicións e guías turísiticas, cedidas polos amigos das Conversas galegas. Podes aproveitar esta oportunidade e tamén contribuír a ela con novas aportacións.
Os Biocos, antigas minas romanas no concello de San Xoán de Río.
Con frecuencia os que pensamos sobre o futuro do galego preguntámonos pola educación dos máis pequenos. Recentemente chegou ao noso correo un email de Ánxela González (Altega S. L.) anunciándonos que están a organizar un campamento infantil de inmersión na lingua galega no albergue dos Biocos (Terra de Trives). Puxo ao noso dispor un número de teléfono (988 391 389) para calquera pregunta ou suxestión. Tamén sinalou que se houber algunha ANPA, asociación ou outro grupo interesados están dispostos a se achegar para ter unha charla informativa sen ningún tipo de compromiso.
Reproducimos a información enviada:
O campamento de inmersión na lingua e na cultura galega é unha iniciativa de Altega, S.L. para que os nenos e as nenas activen as súas competencias lingüísticas en lingua galega de xeito pleno. Os nosos campamentos están respaldados por unha metodoloxía que garante a educación en valores, fundamental para potenciar a curiosidade, razoamento e capacidade crítica das/dos participantes dende unha perspectiva lúdico-educativa.
O campamento realizaríase no albergue d'Os Biocos no Concello de San Xoán de Río, entre os Concellos de Castro Caldelas e A Pobra de Trives. O transporte dende a vosa comarca correría pola nosa conta.
Respeto ás quendas e á duración dos campamentos, poderiades escoller entre as seguintes opcións:
1ª Quincena de Xullo - Dende venres 2/Xullo - ata venres 9/Xullo: estancia de 8 dias (7 noites) - Dende venres 2/Xullo - ata martes 13/Xullo: estancia de 12 dias (11 noites) - Dende venres 2/Xullo - ata venres 16/Xullo: estancia de 15 dias (14 noites)
2ª Quincena de Xullo - Dende domingo 18/Xullo - ata domingo 25/Xullo: estancia de 8 dias (7 noites) - Dende domingo 18/Xullo - ata xoves 29/Xullo: estancia de 12 dias (11 noites)
* Consultar dispoñibilidade no mes de Agosto.
A programación e organización de actividades lúdicas, didácticas e de ocio xirarán entorno ás propias do SpaceCamp (relacionadas coa astronomia, coa ciencia e a tecnoloxía). De preferirdes unha temática para o campamento traballaríase esta coma eixo central do mesmo (por exemplo, "campamento histórico sobre a cultura castrexa"). Obviamente, o persoal sería todo galego-falante creando un espazo lúdico onde os nenos e as nenas vexan recoñecido o galego coma unha ferramenta útil no uso diario e no ámbito científico.
O mundo dos dicionarios de lingua portuguesa está de celebración dende que a Academia Galega da Lingua Portuguesa, en contacto coas academias dos países lusófonos, introduciu unha listaxe de máis de mil palabras de uso na nosa lingua nos dicionarios do país veciño.
Non faltan opinións de todo tipo no eterno debate da identidade do galego. Se por unha banda os lingüistas non dubidan ao afirmaren a pertenza das linguas galega, portuguesa, brasileira (etc) ao mesmo diasistema lingüístico, procedente do tronco galaico-portugués, a opinión dos falantes é menos homoxénea. Basta ler comentarios dos lectores desta nova para comprender a controversia.
"Non me sinto español nin portugués. Síntome galego, e falo o idioma galego. Recuperar vocábulos e "restaurar" a lingua galega é algo que aprobo; por iso me encanta grazas, e todos eses novos 'retoques'. (...) E en Galiza en galego, non en portugués. O noso idioma é o galego, e o dos portugueses é o portugués. (...) Isto non quita que me encante Portugal; de feito estiven no Porto hai dous meses escasos. Muito fermoso!" (Galegazo, "Só galego".).
Ou estoutro:
"(...) Cando eu era neno, habia un aparello no carro que se chamaba travón, cando os carros deiraxon de andar polos camiños e viñeron os coches a ese aparello empezou a chamárselle freo. Por influencia do castelán. Eu de pequeno decialle a meu tio: tio ¿vou consigo?, tio esto é pra si. Agora diria tio, ¿vou con vostede?. Por influencia do castelán. ¿ Non consideras amigo GALEGAZO que non estaría de máis estar máis en contacto coa lingua portuguesa, ainda que os dous idiomas sexan distintos? (...) ¿Acreditas (portugués), dar creto (galego do de antes)? Saudos." (Manuel, "Para galegazo" [As ligazóns son nosas]).
En todo caso, existe unha certeza:
A Academia Galega da Língua Portuguesa (AGLP) e a empresa informáticaPriberam assinaram o dia 26 de abril, em Lisboa, um Protocolo de Cooperação que explicita, entre as atividades a desenvolver: “A incorporação progressiva nas bases de dados e nos programas informáticos da Priberam dos conteúdos da norma galega do português, nomeadamente no relativo ao léxico, semântica, sintaxe e fraseologia”.
O primeiro passo na sua concretização é a inclusão do Léxico da Galiza no Vocabulário que a Priberam disponibiliza na internet, consultável desde o 27 de abril. Nesta primeira vez constam 1092 palavras e as respetivas flexões, de uso corrente na fala quotidiana ou na língua literária da Galiza. O Protocolo inclui a atualização regular deste léxico e a elaboração das suas definições, que serão integradas no Dicionário Priberam e noutros produtos desenvolvidos por esta empresa.
Descubrimos hai pouco este ciclo de conferencias que a Fundación Viqueira organiza no magnífico auditorio da Senra (Bergondo) dende o mes de Marzo. E oxalá o tivésemos sabido dende o comezo. Hai que destacar a calidade das intervencións, que procuran as claves do pensamento galego nun senso amplo, non só como "pensado en Galicia" mais "pensado para Galicia". A do pasado xoves, do profesor da USC Xosé Luís Barreiro Barreiro, tratou da traxectoria de Castelao como republicano federalista. A derradeira, que se celebrará o 20 de Maio, percorrerá o pensamento educativo de Johán Vicente Viqueira, a quen se dedican estas xornadas.
