Benvidos ao tempo dos magostos

Segundo Manuel Mandianes Castro, autor de Loureses: antropoloxía dunha parroquia galega (1984), despois de que a serpe se oculte comeza o tempo destinado ao porco e as sementeiras. Neste primeiro ciclo do ano, o que vai de Setembro ata a fin de Abril, as dúas grandes festas do calendario son o Magosto e o Entroido, tradicións fortemente pagás.

O magosto é unha festa de exaltación do viño novo e das castañas, relacionado cos traballos agrarios e coerente coa natureza. Coincide coa data de evocación dos mortos que se corresponde coas festividades cristiás de todos os Santos e Defuntos ou coa antiga tradición pagá do Samhaín, da que deriva unha celebración actualmente vixente nos países anglosaxóns: o Halloween.

Aínda que orixinariamente o magosto se celebraba na véspera do 1 de novembro ou no día 11 (San Martiño), na actualidade a temporada dos magostos adoita abarcar a primeira metade do mes... ou máis!

Deste xeito describe Mandianes a festa do magosto, que hoxe celebramos nas aldeas, vilas e cidades galegas:

"Cada ano os mozos e mozas xuntabámonos o día de San Martiño para ir
face-lo Magosto. Os mozos mercaban viño e as mozas buscaban castañas. Non era
como agora; os mozos non tiñan cartos para merca-lo viño e por iso cumpría que
pensasen en mercalo con moito tempo. Precisábase moito viño, porque a xente non
o bebía a miúdo e, cando se presentaba a ocasión aproveitábase".

"O día do San Martiño, despois do xantar, saíase ó campo, máis ou menos lonxe
de Loureses; a xente ía á natureza. Se chovía, facíase nunha casa, pero en
principio o magosto facíase na natureza". Vese perfectamente que o magosto se
celebra nun espacio non habitado. Logo de estar no campo "os mozos buscaban leña
para plantar un bo lume. Acendíase o lume e as mozas encargábanse das castañas
para asar. (...) Cando xa as castañas están asadas, as mozas chaman polos mozos.
Todos comen castañas e beben viño a barullo. Ó remataren, matan o lume; está
prohibido mexar enriba, anque hai algúns que o fan. Cos tizóns, "todo o mundo
pinta de negro a cara, como no día do entroido. Volven á aldea disfrazados e
metendo moito barullo. Cando chegan, a xente sae á porta das casas para mira-la
mocidade que volve do magosto. Agora xa se acabou o magosto e só algúns nenos se
xuntan para facelo, pero xa non ten nada que ver co magosto de antes".

(...) Na provincia de Ourense o magosto celébrase o 11 de novembro, día do
San Martiño, patrón da diócese; no resto de Galicia celébrase o primeiro de
novembro.

No tempo dos magostos, Conversas no Matthews!