Un, dous, tres... vinte e tres!

Neste XXIII sábado de conversas, a convocatoria xa está aberta. Novamente, recomendamos asistir a unha experiencia na que practicar lingua galega é o fundamental. Ao xeito dunha reunión informal, beber algo é tan só un pretexto para falar galego na Coruña e discutir calquera tema con galegofalantes de toda a vida, neofalantes, castelanfalantes...

As Conversas comezarán ás 18:30 no bar Matthews (Galera s/n) e con motivo da celebración do AchegArte! (herdeiro coruñés do Cultur.gal), desprazarémonos ata o Palexco e o Kiosko Alfonso para dar un paseo en boa compaña polos espazos abertos da cidade e coñecer esta interesante mostra da cultura galega!

Vivendas sustentables, xa son a alternativa

Recentemente, a televisión europea de noticias Euronews informou sobre a vila dinamarquesa de Hortshøj. Nesta pequena localidade, unha centena de vivendas producen a súa propia enerxía e están deseñadas con criterio ecolóxico para tomar o máximo proveito enerxético co menor custo ambiental. A canle multilingüe achegouse a esta iniciativa. (Preme aquí para mirares o vídeo).

Na liña dos temas aparecidos nas Conversas, este tema dá para pensar! O uso doméstico de renovables xa é unha realidade, e existen proxectos empresariais que apostan con firmeza pola sustentabilidade das casas galegas.

Benvidos ao tempo dos magostos (2)

Eladio Rodríguez González (1864-1949).

"Constitúen un dos costumes típicos de Galicia, e son unha especie de merenda de castañas con viño novo acompañada de pantrigo, queixo, e outras viandas axeitadas ás posibilidades económicas dos que interveñen na cuchipanda. A tempada dos magostos abrangue a segunda quincena de outubro deica a primeira de novembro, pero principalmente son tradicionais o día de Todos os Santos, e na provincia de Ourense o 11 de novembro. O feito de se faceren magostos a véspera do día de defuntos deu base a algún dos nosos escritores para afirmar que esa comida especial é de orixe funeraria como o seu froito, pois o castiñeiro, do mesmo xeito que a oliveira, posúe ese carácter, feito polo que Murguía di que as castañas e o viño novo, base do magosto, son símbolos que patentizan a morte e a vida."

No noso percorrido polas referencias bibliográficas ao Magosto, achamos este texto do lexicógrafo e académico da RAG Eladio Rodríguez pertencente a unha das entradas do Diccionario enciclopédico gallego-castellano (traducido ao galego).

Benvidos ao tempo dos magostos

Segundo Manuel Mandianes Castro, autor de Loureses: antropoloxía dunha parroquia galega (1984), despois de que a serpe se oculte comeza o tempo destinado ao porco e as sementeiras. Neste primeiro ciclo do ano, o que vai de Setembro ata a fin de Abril, as dúas grandes festas do calendario son o Magosto e o Entroido, tradicións fortemente pagás.

O magosto é unha festa de exaltación do viño novo e das castañas, relacionado cos traballos agrarios e coerente coa natureza. Coincide coa data de evocación dos mortos que se corresponde coas festividades cristiás de todos os Santos e Defuntos ou coa antiga tradición pagá do Samhaín, da que deriva unha celebración actualmente vixente nos países anglosaxóns: o Halloween.

Aínda que orixinariamente o magosto se celebraba na véspera do 1 de novembro ou no día 11 (San Martiño), na actualidade a temporada dos magostos adoita abarcar a primeira metade do mes... ou máis!

Deste xeito describe Mandianes a festa do magosto, que hoxe celebramos nas aldeas, vilas e cidades galegas:

"Cada ano os mozos e mozas xuntabámonos o día de San Martiño para ir
face-lo Magosto. Os mozos mercaban viño e as mozas buscaban castañas. Non era
como agora; os mozos non tiñan cartos para merca-lo viño e por iso cumpría que
pensasen en mercalo con moito tempo. Precisábase moito viño, porque a xente non
o bebía a miúdo e, cando se presentaba a ocasión aproveitábase".

"O día do San Martiño, despois do xantar, saíase ó campo, máis ou menos lonxe
de Loureses; a xente ía á natureza. Se chovía, facíase nunha casa, pero en
principio o magosto facíase na natureza". Vese perfectamente que o magosto se
celebra nun espacio non habitado. Logo de estar no campo "os mozos buscaban leña
para plantar un bo lume. Acendíase o lume e as mozas encargábanse das castañas
para asar. (...) Cando xa as castañas están asadas, as mozas chaman polos mozos.
Todos comen castañas e beben viño a barullo. Ó remataren, matan o lume; está
prohibido mexar enriba, anque hai algúns que o fan. Cos tizóns, "todo o mundo
pinta de negro a cara, como no día do entroido. Volven á aldea disfrazados e
metendo moito barullo. Cando chegan, a xente sae á porta das casas para mira-la
mocidade que volve do magosto. Agora xa se acabou o magosto e só algúns nenos se
xuntan para facelo, pero xa non ten nada que ver co magosto de antes".

(...) Na provincia de Ourense o magosto celébrase o 11 de novembro, día do
San Martiño, patrón da diócese; no resto de Galicia celébrase o primeiro de
novembro.

No tempo dos magostos, Conversas no Matthews!

O espazo xeográfico das linguas

Preme na imaxe para ver a evolución cronolóxica.

Este mapa accesible na Wikipedia representa a evolución das linguas suroccidentais da Europa dende o ano 1000 ata a actualidade. Unhas en expansión e outras en retroceso. Ao final do percorrido obsérvase ben que as fronteiras culturais e lingüísticas non coinciden coas políticas.

Neste punto o galego non é excepción. A nosa lingua ten documentada unha presenza histórica de falantes fóra dos límites administrativos galegos actuais... e do mesmo xeito, existe unha realide innegable: o castelán penetra en territorio galego con grande influencia e poder substitutivo (habendo xa galegos que o consideran lingua propia).

Se miramos máis ao sur, a lingua galega evoluciona baixo unha dinámica ben diferente. Non sometida á unha disputa de usos sociais con outra lingua, é a oficial dun Estado do que recibe un novo nome: portugués.